Συγγραφή στο Wiki

Αναπαραστάσεις Σελίδας

Σε ένα παραδοσιακό wiki, κάθε σελίδα έχει τρεις αναπαραστάσεις:

  • Ο "πηγαίος κώδικας" (που μπορεί να τροποποιηθεί), ο οποίος αποτελεί τη μορφή με την οποία αποθηκεύεται τοπικά στον εξυπηρετητή. Είναι συνήθως σκέτο κείμενο, που γίνεται ορατό στο χρήστη μόνο όταν η λειτουργία επεξεργασίας το παρουσιάζει σε μια φόρμα φυλλομετρητή.
  • Ένα σχεδιαστικό πρότυπο (που ενδεχόμενα παράγεται εσωτερικά) και καθορίζει τη διάταξη και τα κοινά για όλες τις σελίδες στοιχεία.
  • Ο αποδιδόμενος κώδικας HTML που παράγεται από τον εξυπηρετητή επί τόπου από το κείμενο πηγή όταν ζητείται μια ιδιαίτερη σελίδα.

Η πηγαία μορφή, γνωστή μερικές φορές σαν «κείμενο wiki» βελτιώνεται με μια απλουστευμένη γλώσσα σήμανσης ώστε να δείξει τις διάφορες δομικές και οπτικές συμβάσεις. Ένα συχνά χρησιμοποιημένο παράδειγμα μιας τέτοιας σύμβασης είναι να αρχίσει μια γραμμή κειμένου με αστερίσκο ("*") προκειμένου να το χαρακτηρίσει ως στοιχείο σε ένα κατάλογο με κουκίδες. Το στιλ και η σύνταξη μπορούν να ποικίλουν πολύ μεταξύ των εφαρμογών, μερικές από τις οποίες επιτρέπουν επίσης τις ετικέτες HTML.

Ο συλλογισμός πίσω από αυτό το σχέδιο είναι ότι το HTML, με τις πολλές αινιγματικές ετικέτες του, δεν είναι κυρίως κατανοήσιμο από άνθρωπο. Το να γίνει ορατός στο χρήστη ο πηγαίος κώδικας HTML κάνει το κείμενο εξαιρετικά δύσκολο στο διάβασμα και την επεξεργασία του για τους περισσότερους χρήστες. Είναι επομένως καλύτερα να προωθείται η επεξεργασία σε μορφή κειμένου με μερικές απλές συμβάσεις για τη δομή και το στιλ.

Είναι επίσης κάπως ευεργετικό το ότι οι χρήστες δεν μπορούν άμεσα να χρησιμοποιήσουν όλη τη λειτουργικότητα που επιτρέπει το HTML, όπως JavaScript. Έτσι επιτυγχάνεται ομοιομορφία στην εμφάνιση και την αίσθηση, μαζί με κάποια πρόσθετη ασφάλεια για το χρήστη. Σε πολλές εφαρμογές wiki, ένας ενεργός υπερσύνδεσμος είναι ακριβώς όπως παρουσιάζεται.

Η χρήση του κειμένου wiki (wikitext), και όχι άμεσα του HTML, είναι σημαντική και για λόγους ασφάλειας. Επιτρέποντας στους χρήστες να γράφουν σε HTML θα επέτρεπε πιθανά επιβλαβή ή ενοχλητικό κώδικα (πχ κώδικα JavaScript που δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να μαρκάρει μέρος του κειμένου).


Παράδειγμα με ένα απόσπασμα κειμένου από το βιβλίο Foundation του Ισαάκ Ασίμωφ:

κείμενο σε σύνταξη για μηχανή media wiki:

"’’γιατρός’’; Κανένας άλλος τίτλος; Ένας ’’ακαδημαϊκός ’’; Και μετρά παραπάνω από την πολιτική αρχή;"
"Γιατί, βεβαίως," απάντησε ο Χαρντίν, φιλικά. "Είμαστε όλοι ακαδημαϊκοί λίγο ως πολύ. Τελικά, δεν είμαστε τόσο πολύ ένας κόσμος όσο ένα επιστημονικό ίδρυμα —κάτω από τον άμεσο έλεγχο του αυτοκράτορα."

κώδικας σε HTML:

<p>
&quot;<em>Doctor</em>; Κανένας άλλος τίτλος; Ένας < em>ακαδημαϊκός</em >; Και μετρά παραπάνω από την πολιτική αρχή;&quot; 
</p> 
<p> 
&quot;Γιατί,βεβαίως, &quot; Απάντησε ο Χαρντίν, φιλικά. &quot;Είμαστε όλοι ακαδημαϊκοί λίγο ως πολύ. Τελικά, δεν είμαστε τόσο πολύ ένας κόσμος όσο ένα επιστημονικό ίδρυμα&mdash;κάτω από τον άμεσο έλεγχο του αυτοκράτορα.&quot 
</p>

παραγόμενο αποτέλεσμα:

"Γιατρός; Κανένας άλλος τίτλος; Ένας ακαδημαϊκός; Και μετρά παραπάνω από την πολιτική αρχή;"

"Γιατί, βεβαίως," απάντησε ο Χαρντίν, φιλικά. "Είμαστε όλοι ακαδημαϊκοί λίγο ως πολύ. Τελικά, δεν είμαστε τόσο πολύ ένας κόσμος όσο ένα επιστημονικό ίδρυμα —κάτω από τον άμεσο έλεγχο του αυτοκράτορα."


Μερικές νέες μηχανές wiki χρησιμοποιούν μια διαφορετική μέθοδο: επιτρέπουν WYSIWYG (What You See Is What You Get) που εκδίδει, συνήθως με τη βοήθεια JavaScript ή ενός αντικειμένου ελέγχου ActiveX που μεταφράζει γραφικά τις εισηγμένες οδηγίες μορφοποίησης, όπως το «έντονα» και «πλάγια» στις αντίστοιχες ετικέτες HTML. Στις εφαρμογές αυτές, η σήμανση μια έκδοσης HTML που έχει πρόσφατα υποστεί επεξεργασία παράγεται και υποβάλλεται στον εξυπηρετητή με διαφάνεια, και ο χρήστης προστατεύεται από αυτήν την τεχνική λεπτομέρεια. Οι χρήστες που δεν έχουν το απαραίτητο plugin μπορούν γενικά να εκδώσουν τη σελίδα, συνήθως με άμεση έκδοση του ακατέργαστου κώδικα HTML. Πιο πρόσφατα, οι μηχανές wiki παράγουν σύνταξη wiki αντί HTML. Κατ’ αυτό τον τρόπο, χρήστες που αισθάνονται άνετα με τη σύνταξη wiki μπορούν να συνεχίσουν.

Πρότυπα

Ενώ για χρόνια το de facto πρότυπο ήταν η σύνταξη του αρχικού WikiWikiWeb, αυτήν την περίοδο οι οδηγίες μορφοποίησης ποικίλλουν ανάλογα με τη μηχανή wiki. Τα απλά wikis επιτρέπουν μόνο βασική μορφοποίηση κειμένων, ενώ τα πιο σύνθετα υποστηρίζουν πίνακες, εικόνες, τύπους, ή ακόμα και αλληλεπιδραστικά στοιχεία όπως ψηφοφορίες και παιχνίδια. Πολλοί άνθρωποι μεταπηδούν μεταξύ των μηχανών wiki, από τη μια στην άλλη. Λόγω της δυσκολίας χρησιμοποίησης διαφορετικών συντάξεων, πολλοί άνθρωποι καταβάλλουν σημαντική προσπάθεια για τον προσδιορισμό ενός πρότυπου σήμανσης wiki (βλ. τις προσπάθειες Meatball και TikiWiki).

Σύνδεση και δημιουργία των σελίδων

Το Wikis είναι ένα αληθινό μέσο υπερκειμένων, με δομές μη γραμμικής πλοήγησης. Κάθε σελίδα περιέχει χαρακτηριστικά έναν μεγάλο αριθμό συνδέσεων με άλλες σελίδες. Στα μεγαλύτερα wikis υπάρχουν συχνά ιεραρχικές σελίδες πλοήγησης, συνέπεια συχνά της αρχικής διαδικασίας δημιουργίας σελίδας, αλλά δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν. Οι συνδέσεις δημιουργούνται χρησιμοποιώντας μια συγκεκριμένη σύνταξη, το αποκαλούμενο "σχέδιο συνδέσεων".
Αρχικά, τα περισσότερα wikis χρησιμοποιούσαν Camel Case ως σχέδιο συνδέσμου που παράγεται από τις λέξεις μιας φράσης αν ξεκινάνε με κεφαλαίο γράμμα και αφαιρεθούν τα μεταξύ τους διαστήματα (η λέξη "CamelCase" είναι ο ίδιος ένα παράδειγμα CamelCase). Ενώ το CamelCase καθιστά τη σύνδεση πολύ εύκολη, οδηγεί επίσης σε συνδέσμους γραμμένους σε μια μορφή που παρεκκλίνει από την τυποποιημένη ορθογραφία. Τα βασισμένα σε CamelCase wikis είναι αμέσως αναγνωρίσιμα επειδή έχουν πολλές συνδέσεις με τα ονόματα όπως "TableOfContents" and "BeginnerQuestions".

Αναζήτηση

Τα περισσότερα wikis προσφέρουν τουλάχιστον αναζήτηση τίτλου και μερικές φορές αναζήτηση πλήρους κειμένου. Η εξέλιξη της αναζήτησης εξαρτάται από το εάν η μηχανή wiki χρησιμοποιεί μια βάση δεδομένων. Η πρόσβαση σε βάση δεδομένων είναι απαραίτητη για αναζητήσεις υψηλής ταχύτητας στα μεγάλα wikis. Στη Wikipedia μια εγκυκλοπαίδεια βασισμένη στα wiki, το αποκαλούμενο «Go πλήκτρο» επιτρέπει στους αναγνώστες να δουν μια σελίδα που ταιριάζει με τα κριτήρια αναζήτησης όσο το δυνατόν περισσότερο. Η μηχανή αναζήτησης MetaWiki δημιουργήθηκε για να επιτρέψει τις αναζητήσεις σε περισσότερα wikis. Η αναζήτηση βασίζεται σε λέξεις-κλειδιά..

Wiki από την πλευρά του εξυπηρετητή είτε από την πλευρά του πελάτη.

Σε μεγάλο βαθμό, τα πιο κοινά συστήματα wiki είναι από την πλευρά του εξυπηρετητή (η Wikipedia είναι ένα wiki από την πλευρά του εξυπηρετητή). Στην ουσία, οι λειτουργίες επεξεργασίας, παρουσίασης και ελέγχου παρέχονται από τον εξυπηρετητή μέσω της μηχανής wiki που δίνει το περιεχόμενο σε μια σελίδα βασισμένη σε HTML για παρουσίαση σε έναν φυλλομετρητή Ιστού.
Ένα σύστημα wiki από την πλευρά του client απαιτεί μόνο τον εξυπηρετητή για "να εξυπηρετήσει" τα αρχεία wiki με τον ίδιο σχεδόν τρόπο όπως ένας κεντρικός υπολογιστής δικτύου επιτρέπει στα αρχεία HTML να ανακτώνται χρησιμοποιώντας το HTTP.
Τα συστήματα wiki από την πλευρά του client μπορούν να είναι ελάχιστα περισσότερο από έναν κώδικα plugin σε έναν παραδοσιακό φυλλομετρητή Ιστού.

Ελέγχοντας Αλλαγές

Οι εκθέσεις σύγκρισης ιστορικού δίνουν έμφαση στις αλλαγές μεταξύ δύο αναθεωρήσεων μιας σελίδας.
Τα Wiki γενικά σχεδιάζονται με τη φιλοσοφία μάλλον να γίνει εύκολη η διόρθωση των λαθών, παρά να καταστήσει δύσκολο το να γίνουν λάθη. Κατά συνέπεια ενώ τα wiki είναι πολύ ανοικτά, παρέχουν τα μέσα για να ελεγχθεί η εγκυρότητα των πρόσφατων προσθηκών στο σώμα των σελίδων. Η πιο προεξέχουσα, σχεδόν σε κάθε wiki, είναι η σελίδα "πρόσφατων αλλαγών", όπου ένας συγκεκριμένος κατάλογος απαριθμεί τις πρόσφατες τροποποιήσεις που έγιναν μέσα σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Μερικά wikis μπορούν να φιλτράρουν τον κατάλογο προκειμένου να απομακρύνουν ασήμαντες τροποποιήσεις και τροποποιήσεις από αυτόματη εισαγωγή scripts ("bots ").

Από το κατάστιχο αλλαγών, διάφορες λειτουργίες είναι προσιτές στα περισσότερα wikis: η ιστορία αναθεώρησης που παρουσιάζει προηγούμενες εκδόσεις σελίδων και το χαρακτηριστικό γνώρισμα diff, που δίνει έμφαση στις αλλαγές μεταξύ δύο αναθεωρήσεων. Χρησιμοποιώντας την ιστορία αναθεώρησης, ένας συντάκτης μπορεί να δει και να αποκαταστήσει μια προηγούμενη έκδοση του άρθρου. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα diff μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποφασίσει εάν αυτό είναι ή όχι απαραίτητο. Ένας κανονικός χρήστης wiki μπορεί να δει το diff μιας τροποποίησης στη σελίδα "πρόσφατων αλλαγών" και, εάν είναι μια απαράδεκτη τροποποίηση, συμβουλεύεται το ιστορικό και αποκαθιστά μια προηγούμενη αναθεώρηση. Η διαδικασία αυτή βελτιώνεται λίγο πολύ, ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο λογισμικό wiki.

Σε περίπτωση που απαράδεκτες τροποποιήσεις έχουν παραληφθεί στη σελίδα "πρόσφατων αλλαγών", μερικές μηχανές wiki παρέχουν έναν πρόσθετο έλεγχο περιεχομένου. Μια σελίδα ή ένα σύνολο σελίδων μπορεί να παρακολουθούνται προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι διατηρεί την ποιότητά της. Ένα πρόσωπο πρόθυμο να διατηρήσει τις σελίδες θα ειδοποιηθεί για τις τροποποιήσεις στις σελίδες, επιτρέποντάς του να επαληθεύσει γρήγορα αν ισχύουν οι νέες τροποποιήσεις.

Σχόλια για αυτή τη σελίδα

Add a New Comment
or Sign in as Wikidot user
(will not be published)
- +
Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 License.